1. Samen doen

Opvang vluchtelingen Oekraïne en asielzoekers

Gemeentelijke Opvang Oekraïners
Het kabinet heeft in maart 2022 een oproep aan de Veiligheidsraad gedaan om via de Veiligheids-regio’s een inspanning te doen om opvangplekken te realiseren, omdat er sprake is van een crisissituatie. De hulp van de gemeenten is daarbij uitdrukkelijk ingeroepen. Op 7 maart kregen de Veiligheidsregio’s de opdracht om 50.000 opvangplekken te realiseren. Op 25 april is besloten het verzoek te verhogen naar - landelijk - 75.000 plekken per 23 juni. De realisatie van opvang van Oekraïners brengen kosten met zich mee voor gemeenten en veiligheidsregio’s. Het kabinet heeft toegezegd deze kosten van Rijkswege integraal te vergoeden. Het uitgangspunt is dat gemeenten en veiligheidsregio’s een reële compensatie ontvangen met als uitgangspunt dat gemeenten er als gevolg van de opvang van ontheemden niet slechter voor komen te staan dan daarvoor.
In 2022 zijn 148 gemeentelijke opvangplekken in Noordenveld gerealiseerd, middels huurovereenkomsten met twee zakelijke partijen. De gemeentelijk opvang is nagenoeg volledig bezet geweest gedurende het jaar.

Particuliere Opvang Oekraïners
Er zijn in Nederland vele particuliere initiatieven ontplooid om vluchtelingen te helpen. Dat gaat dan bijvoorbeeld om het opvangen van Oekraïense vluchtelingen tot het aanbieden van goederen en diensten. Voor particulieren die hier voor kiezen is landelijk een handreiking opgesteld ter ondersteuning. Daarnaast is er landelijk een Consortium ingericht dat te benaderen is via Refugee.nl. Daar kunnen particulieren vragen stellen en ondersteuning krijgen. Ook kunnen particulieren een e-mail sturen naar de gemeente afhankelijk van de vraag worden zij in contact gebracht met een contactpersoon.
In 2022 zijn er in de gemeente Noordenveld ongeveer 60 Oekraïners op ca. 20 particuliere adressen opgevangen.

Leefgeld
De vluchtelingen (zowel in gemeentelijke als in particuliere opvang) ontvangen, na registratie, leefgeld. Vanaf begin maart werd dat uitgekeerd conform de normen van het COA op basis van de richtlijnen van het Rijk. Sinds 1 april is de norm van de uitkering vastgelegd in de ministeriële Regeling opvang ontheemden Oekraïne. Vanaf augustus kunnen de vluchtelingen een Nederlandse bankrekening openen. Er wordt bij voorkeur uitbetaald op de bankrekening. Nagenoeg alle vluchtelingen die al langer in Nederland verblijven hebben eind 2022 een bankrekening geopend.

Registratie/BRP
Een goede registratie van vluchtelingen uit Oekraïne is van groot belang. Dat is een belangrijk hulpmiddel om overzicht te houden en mensen te kunnen helpen. Bijvoorbeeld door de verstrekking van leefgeld en overige voorzieningen.
In 2022 zijn er ca. 270 Oekraïense 'unieke' vluchtelingen ingeschreven in gemeente Noordenveld (inclusief particuliere opvang). Hiervan zijn rond de 70 vluchtelingen weer uitgeschreven. Men vertrekt  naar een andere plaats in Nederland, naar Europa of (in geval van derdelanders) naar land van herkomst. Terugkeer naar Oekraïne komt vrijwel niet voor.

Onderwijs/Zorg
Landelijk is ingezet op het beschikbaar stellen van onderwijs aan leerplichtige kinderen. Scholen komen in aanmerking voor een extra bekostiging voor het onderwijs aan deze kinderen De schoolorganisaties in Noordenveld voor primair onderwijs hebben gezamenlijk zorg gedragen voor de inrichting van twee Oekraïne klassen. De jongeren voor het voortgezet onderwijs gaan naar de Internationale Schakelklas in Groningen of Assen.
Voor zorg kunnen de vluchtelingen zich melden bij huisartsen en tandartsen. Deze kunnen vergoedingen voor hun diensten aan vluchtelingen aanvragen via een speciaal hiervoor ingerichte regeling (RMO). De huisartsen hebben in samenwerking een coördinerende praktijk aangewezen om spreiding over de praktijken te organiseren

Welzijn
Lokaal is er veel bereidheid tot hulp en ondersteuning, veel inwoners hebben zich gemeld als vrijwilliger. Tot oktober waren er dagelijks vertegenwoordigers van WiN te vinden op de opvanglocaties. Ze gaven Oekraïense vluchtelingen informatie en wezen hen op gemeentelijke voorzieningen waar zij ook gebruik van kunnen maken. De vraag naar ondersteuning nam af. Er is minimaal verloop in de opgevangen groep.  Vluchtelingen die nieuw aankomen worden door de reeds aanwezige mensen en locatiemanagement geïnformeerd.
Vluchtelingenwerk houdt wekelijks een juridisch spreekuur waar zowel vluchtelingen als particulieren met vragen terecht kunnen.

Werk
De overheid geeft vluchtelingen uit Oekraïne die in loondienst willen treden een vrijstelling voor een tewerkstellingsvergunning. Zo kunnen zij makkelijk en snel aan het werk. Eind 2022 had ca 60% van de mensen tussen de 18 en 66 een dienstverband in de regio.

Financiële compensatie van gemeenten voor de opvang van vluchtelingen
Het kabinet heeft het normbedrag voor de gemeentelijke opvanglocaties voor Oekraïners vanaf oktober bijgesteld naar een bedrag van €83,- per dag per, per gerealiseerde gemeentelijke opvangplek. Dit bedrag is tot stand gekomen op basis van landelijk onderzoek naar gemaakte kosten.
Het normbedrag was eerder €100,-.  Het normbedrag is bestemd voor de kosten die samenhangen met het realiseren van de opvangplek en verstrekkingen (onder andere leefgeld). De uitvoeringskosten van veiligheidsregio’s worden apart vergoed. Het normbedrag kan gedeclareerd worden vanaf het moment dat een Gemeentelijke Opvang Oekraïne gerealiseerd is. Declaratie vindt plaats op basis van de SiSa systematiek door middel van een Specifieke Uitkering.

Eerder in 2022 is een voorschot aangevraagd van €  1, 2 miljoen, dit bedrag is reeds ontvangen op basis van aangetoonde uitgaven. In de verantwoording over 2022 is nog € 3,5 miljoen aangevraagd. Wij verwachten dit bedrag in de loop van 2023. In totaal verwachten wij € 4,7 miljoen te ontvangen over 2022, dit dekt alle gemaakte kosten.

Het normbedrag van € 83 is voor Noordenveld niet toereikend. Er is door het Rijk toegezegd om de gemaakte meerkosten alsnog te vergoeden voor de bestaande locaties.

De kosten voor leefgeld en de wooncomponent verstrekt aan mensen in particuliere opvang vallen niet onder het normbedrag en moeten apart worden gedeclareerd. Ook dit is voor 2022 ingediend.
Voor de uitvoering van de verstrekkingen POO ontvangen we een normbedrag per geregistreerd persoon. Dit resulteert in een positief resultaat van € 116.000,-. De werkzaamheden die hiervoor zijn verricht zitten verweven binnen de afdeling burgerzaken en beleid.

Transitie- en transformatiekosten van panden vallen ook niet onder het normbedrag. Deze moeten apart worden aangevraagd en worden goed gekeurd. De uitgaven worden vergoed op basis van werkelijke kosten. Bij investeringen gaat dit uit van afschrijving.  Hier is in 2022 geen sprake van geweest in Noordenveld.

Met de opvang van vluchtelingen uit Oekraïne zijn de volgende bedragen gemoeid: